Yusuf Ma Dexin

Baru-baru ni saya menerima mesej dari rakan saya, Muhammad Yunus dari Xinjiang. Beliau cuma tanya khabar kepada saya. Saya ingatkan beliau sudah berijazah dan pulang semula ke China. Rupanya baru diketahui bahawa beliau baru sahaja masuk ke tahun ketiga ijazah pertama. Saya lari balik ke rumah awal sebab saya terlalu sedih. Saudara saya Muhammad Idris dari Gansu sudah pulang ke China selepas menamatkan pengajian. Nampak macam bodoh pula, hahaha.

Dalam banyak-banyak budak ijazah pertama dalam musalla di asrama saya di Universiti Sains Malaysia, saya paling gembira kalau bersama saudara Idris. Saya rasa pengetahuan keagamaan beliau agak boleh tahan juga untuk budak-budak muda dari negara China cuma beliau tak tahu banyak perkara beliau tak boleh telan di kantin menurut mazhab Hanafi. Selain itu saya rasa sama bangsa dengan beliau dalam kalangan orang Melayu dan orang Arab jati dalam musalla itu. Semasa beliau dah nak pulang baru saya beritahunya, mazhab yang keluarganya ikut itu agak ortodoks. Beliau kena jaga-jaga dengan makanan. Saya malas hendak bersembang lebih-lebih dengan beliau sebab ada setengah budak Melayu dan pelajar ijazah lanjutan Indonesia di musalla suka buat-buat pelik dengan loghat Cina saya walaupun saya cuma gunakan bahasa Mandarin baku sahaja.

Apa saya melalut ni??? Saya cuma nak merekod tentang ulama di China sebab bila teringat kawan-kawan saya pun teringat juga kepada orang-orang alim. Dalam masukan ini, saya merekodkan mengenai Yusuf Ma Dexin 馬德新. Beliau seorang berketurunan Hui dari wilayah Yunnan di Barat Daya China. Beliau dikenali dengan kefasihan berbahasa Arab dan berbahasa Parsi serta pengetahuan agama Islamnya. Untuk pengetahuan anda, orang Islam di wilayah Yunnan dan wilayah Gansu adalah antara orang Islam paling taat di negara China. Sebab tu saya sayang kawan saya, saudara Idris sebab beliau kelihatan hadir di masjid dan di musalla untuk upacara salat. Saya tak peduli orang nak kata saya gila pun. Saya sayang saudara dan saudari yang rajin salat. Saya akan rasa sedih kalau kena tinggalkan mereka atau ditinggalkan mereka. 

Biografi Ringkas

Yusuf melaksanakan ibadat haji pada 1841. Beliau meninggalkan China melalui jalan darat sebab jalan laut di China ditutup disebabkan meletusnya perang Candu. Beliau memilih untuk pergi ke tanah suci Mekah bersama sekumpulan padagang Muslim yang mengikut jalan darat. Selepas melalui Sipsongpanna, beliau turun ke Burma di selatan dan mengambil sampan di sepanjang sungai Irrawaddy dari Mandalay ke Rangoon.

Melalui Rangoon, beliau baru boleh mengambil kapal wap terus ke Semenanjung Tanah Arab. Semasa di Mekah, beliau tinggal di Timur Tengah selama lapan tahun. Beliau pergi ke Kaherah di Mesir dan belajar di Universiti al-Azhar. Kemudian mengembara melalui empayar Osmaniah, menerusi terusan Suez, Iskandariah, Baitulmaqdis, Istanbul, Cyprus dan Pulau Rhodes.

Kepulangan ke China

Sebagai seorang Muslim terkenal di Yunnan, Yusuf terlibat juga dalam pemberontakan Panthay di Yunnan sebaik sahaja pulang dari berhaji. Pemberontakan Panthay di Yunnan ini berlaku pada 1856 hasil dari ketidakpuasan hati orang Islam dan kaum minoriti lain. Ia diketuai oleh seorang Islam bernama Sulaiman Du Wenxiu. Yusuf bagaimanapun tak bersetuju dengan kaedah memberontak Sulaiman. Yusuf tetap menyuruh penyokongnya membantu kebangkitan orang Yunnan itu dan kemudian beliau cuba untuk menjadi pendamai antara puak pemberontak dengan kerajaan pusat di Beijing.

Walau bagaimanapun, usaha Yusuf untuk membawa keamanan tidak berhasil. Kerajaan dinasti Qing masih menganggap beliau sebagai sebahagian daripada pemberontak dan pengkhianat. Beliau dihukum kerajaan pusat Beijing dua tahun selepas pemberontakan diredakan. Rekod orang Eropah menyatakan bahawa beliau sama ada diracun atau pun dipancung di Beijing.  

Karya

Sumber mencatatkan bahawa Muhammad Yusuf menghasilkan terjemahan al-Quran ke bahasa Cina yang pertama, serta beberapa kitab dalam bahasa Arab dan Parsi tentang ajaran Islam. Beliau terkenal dalam penulisan perbandingan kebudayaan Islam dengan falsafah Konfusius dalam usaha untuk mencari asas keagamaan dan teori bagi kewujudan bersama umat Islam dengan kaum bukan Islam di China.  

Pada masa yang sama, beliau turut mengutuk dengan keras penyerapan unsur-unsur ajaran Buddha dan Taoisme ke dalam pengamalan ajaran Islam di China. Beliau secara umumnya dianggap sebagai pemikir Islam ortodoks. Penulisan beliau memaparkan sikap positif terhadap aliran tasawwuf. Umumnya, beliau menghasilkan sebanyak 30 buah kitab. Ia boleh dibahagikan kepada lima kelompok:

Feqah dan falsafah

1. 四典要會 si dian yaohui empat tatacara bagi majlis

2. 大化總歸 da hua conggui perubahan besar tatkala berpulang

3. 道行究竟 daoheng jiujieng lintasan akhir

4. 理學折衷 lixue zhezhong pengajian lipatan dalam

5. 性命宗旨 xingmieng zongzhir tujuan hidup

6. 禮法啟愛據理質證 lifa qi ai juli jizheng adab munasabah bagi penilaian mahabbah

Takwim Islam dan sejarah

1. 寰宇述要 huanyu shuyao penerangan tentang dunia

2. 天方歷源 tienfang liyuen tarikh Arab

Pengenalan dan Penelitian Karya Ulama Lain

1. 真詮要錄 zhenquan yaolu penerangan sebenar tercatat

2. 指南要言 zhinan yaoyan petunjuk kepada keinginan dan kata

3. 天方性理註釋 tienfang xingli zhushi catitan penyebab kepada qiblat

Kitab-kitab diperkenal dan diteliti seperti dari Ma Zhu dan Liu Zhu....

Quran

寶命真經直解 baoming zhenjing zhijie kitab suci diwahyukan, merupakan terjemahan lima gulung awal maksud al-Quran ke dalam bahasa Cina.

Tatabahasa Arab

1. 納哈五 nahwu nahwu

2. 賽爾夫 sarfu saraf

3. 阿瓦米勒 awamile 'awamil

Lain-lain

朝覲途記 chaojin tuji atau catitan-catitan haji yang menggambarkan keadaan kota suci Mekah semasa beliau berhaji ketika itu, asalnya dalam bahasa Arab. Catitan beliau ini diterjemah oleh anak murid beliau iaitu ustad Muhammad Ali atau Ma Anli.

Sumber rekod saya dari wikipedia... Saya tak sempat nak baca catitan-catitan lain lagi. Terjemahan saya untuk judul kitab-kitab tu maafkanlah jika buruk. Saya pun kurang pasti betul atau pun tidak sebab tak baca lagi kitab-kitab tu. Kalau sudah baca, baru kita pasti apa yang judulnya cuba nak sampaikan.